Zo heeft jouw jeugd invloed op jouw relatie
Eind april hebben wij een artikel geschreven over de verschillende hechtingsstijlen. Daarin vertelden we dat een hechtingsstijl zich ontwikkeld vanuit jouw jeugd. Hoe je je hebt gebonden aan je ouders of verzorgers is de basis van hoe jij je bindt aan je partner. Dit artikel kan je zien als een vervolg van ons vorige artikel. Deze keer duiken we dieper in op de vraag: hoe heeft jouw jeugd invloed op jouw partnerrelatie? Is de rol van de ouders of verzorgers in deze kwestie echt zo groot als het lijkt of valt het allemaal wel mee? Wij hebben het voor je uitgezocht.
We praten je eerst weer even bij over hechtingsstijlen; een soort opfrisser. Een hechtingsstijl is de wijze waarop jij je hecht aan anderen. Zoals we eerder noemden, ontwikkel je je hechtingsstijl tijdens je jeugd. Je bindt je als kind als eerste aan je ouders/verzorgers. Mensen hechten zich dus aan hun partner zoals ze dat in hun jeugd aan hun ouders hebben gedaan. Over het hechten zijn verschillende theorieën te vinden. De bekendste is toch wel de hechtingstheorie van psycholoog Bowlby, waarin hij de hechtingsstijlen in vier vormen deelt – drie onzekere hechtingspatronen en één hechtingsstijl:
- De angstig-obsessieve hechtingsstijl (onzeker)
- De vermijdende of afwijzende hechtingsstijl (onzeker)
- De angstig-vermijdende hechtingsstijl (onzeker)
- De veilige hechtingsstijl (zeker)
In ons vorig artikel hebben wij de vermijdende en angstig-vermijdende hechtingsstijl samengevoegd tot één hechtingspatroon. Voor dit artikel houden wij deze gescheiden van elkaar.
We gaan elke hechtingsstijl langs waarin we vertellen hoe deze manier van hechten is ontstaan vanuit de jeugd en hoe dit vertaalt in partnerrelaties.
De angstig-obsessieve hechtingsstijl
De angstig-obsessieve gehechtheid is ontstaan doordat de ouders onvoorspelbaar zijn. De ouders laten het kind vaak aan het lot over en het kind weet niet waar die aan toe is. De reactie hierop is dat het kind zich juist vast gaat klampen aan de ouders, in de angst om verlaten te worden. Zo’n 10 procent van de kinderen voldoet aan dit hechtingspatroon.
Het vastklampen aan de ouders wordt in een partnerrelatie vertaald naar het vastklampen aan de partner. Verlatingsangst en jaloezie zijn twee punten die vaak naar voren komen. Mensen met een angstig-obsessieve hechtingsstijl zijn vooral bezig met zichzelf. Houd hij/zij wel van mij? Krijg ik wel genoeg steun en aandacht. Deze mensen zijn ook geneigd om dingen snel naar zichzelf toe te trekken en te overdrijven als iets tegenzit. Waar het dus uiteindelijk om draait, is dat deze mensen steun en bevestiging krijgen van hun partner. Dit kan zodanig uitpakken dat zij er niet voor hun partner kunnen zijn als zij steun en bevestiging nodig hebben.
De vermijdende of afwijzende hechtingsstijl
De vermijdende of afwijzende gehechtheid is ontstaan doordat de ouders afstandelijk zijn. Het kind leert zijn of haar gevoelens niet te uiten, want daar wordt toch afwijzend op gereageerd. Het kind leert vroeg op eigen benen te staan en voor zichzelf te zorgen; soms zodat het kind voor de ouders zorgt in plaats van andersom. Ongeveer 20 procent van de kinderen voldoet aan dit hechtingspatroon.
Als volwassene in een partnerrelatie uit zich dit als iemand die zich vastklampt aan onafhankelijkheid. Er wordt weinig verwacht van de liefde, misschien zelfs zo dat deze persoon vindt dat hij of zij geen liefde nodig heeft om te overleven. Deze mensen durven zichzelf helemaal niet open te stellen naar hun partner toe; een soort schil wat niet te kraken is. Het zijn vaak de partners van de afwijzend-gehechte personen die meer last hebben van deze hechtingsstijl. Ze kunnen geen intieme band opbouwen, want dit wordt niet toegelaten.
De angstig-vermijdende hechtingsstijl
De angstig-vermijdende gehechtheid is een soort mengelmoes van de twee onzekere hechtingsstijlen die we net hebben behandeld. Het kind is opgevoed door afstandelijke ouders, waardoor ze het vertrouwen in iedereen verliezen (ook in zichzelf). Het kind verlangt wel naar liefde, in tegenstelling tot de afwijzend-gehechte kinderen, maar geloven dat zij het niet waard zijn om geliefd te worden. Zo’n 15 procent van de kinderen voldoet aan dit hechtingspatroon.
De vertaalslag naar een volwassen partnerrelatie is dat personen met deze hechtingsstijl het ‘spel’ spelen van aantrekken en afstoten met telkens dezelfde partner of meerdere partners, oftewel: knipperlichtrelaties. Dit komt omdat deze mensen continu tussen schip en wal zitten met ‘ik wil liefde ontvangen’ en ‘ik ben dit niet waard’.
De veilige hechtingsstijl
De veilige gehechtheid is de gezonde, zekere hechtingsstijl van alle hechtingsstijlen. Ook deze hechtingsstijl ontstaat vanuit de jeugd. Hier krijgt het kind veel aandacht en liefde van de ouders, maar wordt ook vrijgelaten om de wereld om zich heen te ontdekken. Amerikaanse psychologe Mary Ainsworth deed hier onderzoek naar. Ze observeerde moeders en baby’s en kwam erachter dat er grote verschillen ontstaan in de sensitiviteit van de moeders. Een goede moeder voelt de behoeften van het kind feilloos aan. Ze knuffelt het bijvoorbeeld als het getroost wil worden, maar respecteert tegelijkertijd ook zijn autonomie als het zelf iets wil ondernemen. Voor zowel de moeder als de vader is het zijn van warm, attent en begripvol centraal voor een ontwikkeling van een veilige hechtingsstijl van het kind.
Zo’n 60 tot 70 procent van de kinderen heeft deze hechtingsstijl (en dat is goed nieuws). Deze personen hebben veel vertrouwen in zichzelf en de wereld om hen heen, zijn stressbestendiger en gelukkiger, ervaren minder lichamelijke en psychische klachten, plegen minder vaak overspel, zijn minder vaak depressief, hebben betere relaties en vriendschappen én ze doen het ook nog eens beter op werk. Je kunt de veilige gehechtheid zien als een kleine zegen. Maar er is ook iets magisch aan een veilig-gehecht persoon: zij kunnen namelijk mensen met een onzekere hechtingsstijl ‘aansteken’. Iemand met een onzekere hechting heeft veel aan een veilig-gehecht persoon. De veilig gehechte persoon is betrouwbaar en serieus, drukt waardering en liefde uit voor de ander en is beschikbaar als de ander hem nodig heeft. Die houding kan soortgelijk gedrag oproepen bij de partner.
Evolueren naar de veilige hechtingsstijl
Het onderzoeken van je eigen hechtingsstijl hoeft niet ingewikkeld te zijn. Er zijn testen waar je door middel van een vragenlijst kunt kijken welke stijl het meest overheersend is bij jou. Misschien herken je jezelf al in onze bovenstaande beschrijvingen. Je kunt ook twee vragen aan jezelf stellen waarbij je gevoelsmatig kijkt hoe je daar antwoord op zou geven:
- Hoe bang ben ik om verlaten te worden door een ander?
- Hoe ontspannen ben ik met liefde en intimiteit?
Er is hoop voor degenen die een onzekere hechtingsstijl hebben: dit valt te veranderen. We hebben het geluk dat onze hersenen redelijk plastisch zijn en dus te vormen zijn. Hechtingsstijlen zijn geen pilaren, ze evolueren met ons mee. Dit betekent dus dat iedereen kan evolueren naar een veilige gehechtheid. Heb jij een partner met een veilige hechtingsstijl? Van hem of haar kun je veel dingen leren: hoe gaat hij/zij om met het ontvangen van intimiteit of liefde? Hoe gaat hij/zij om met het zoeken naar bevestiging? Praat hierover met je partner en kijk welke trucjes je in de praktijk kan brengen, zodat je zelf meer vertrouwen of intimiteit kan opbouwen bij jezelf en bij je partner. Het kan ook zijn dat jij veilig gehecht bent en je partner een onzekere hechtingsstijl heeft. Zodra je partner bewust is van zijn of haar hechtingsstijl en ervoor openstaat om dit te veranderen, kan hij of zij veel van jou leren. Laat zien hoe jij bepaalde kwesties aanpakt, zowel in acties als in je hoofd.
Bijna de helft van alle partnerrelaties bestaat uit een veilig-gehecht persoon en een onzeker-gehecht persoon. Dit betekent niet dat deze relaties niet goed aflopen. Als de relatie stevig in zijn schoenen staat, kunnen beide partners veel van elkaar leren. Ze kennen elkaars zwakheden en van die van elkaar op. Ze letten op de eigen behoefte en leren op die van de ander te letten (als zij dit nog niet onder de knie hebben). Er wordt door beide partners gezorgd voor een wederkerigheid. En zo kan een onzeker-gehecht persoon steeds meer omvormen tot een zeker-gehecht persoon. Mooier dan dat is niet denkbaar.