Al vele jaren helpt matchmaker Rika Ponnet in haar praktijk Duet singles aan een goed lief. Als relatiedeskundige weet ze bovendien hoe je de band met je partner solide maakt én houdt.‘Probeer écht tijd te maken voor elkaar. Ontstellend hoeveel mensen ik op restaurant naar hun smartphone zie staren.’

“We focussen vandaag tijdens het daten heel erg op gemeenschappelijke interesses”, steekt Rika Ponnet (54) van wal. “Als de ene graag naar Tomorrowland gaat en de andere liever naar Rock Werchter, dan is dat een probleem, ‘want we hebben een andere muzieksmaak’. De gedachte daarachter is dat verschillen in een relatie tot conflict leiden, dat het de verbinding tussen partners in de weg zal staan. Maar eigenlijk is net het omgekeerde waar: als er een goede emotionele connectie tussen partners is, dan zijn die mensen vaak in staat om veel verschillen in hun relatie te dragen en om die zelfs interessant te vinden.

“In dat geval voelen ze zich vrij om zichzelf te zijn zonder dat ze daar bewust mee bezig zijn of over nadenken. Een beetje zoals de meesten in de relatie met hun ouders ervaren. Bij hen ben je niet bezig met je eigen gedrag of uiterlijk te analyseren, je kan bij wijze van spreken in je onderbroek in de zetel liggen met vettig haar, en zeggen wat je denkt. Naar dat soort veiligheid moeten we op zoek. Gedeelde interesses kunnen een versterker zijn voor de emotionele connectie, maar ze zullen nooit de basis vormen.”

Is het niet belangrijk om je af en toe wél op te kleden voor elkaar? Om je best te blijven doen? “Natuurlijk wel. Ik wil ook helemaal niet zeggen dat je je helemaal moet laten gaan in je relatie en enkel nog ongewassen in de zetel moet liggen. Maar je zou dat wel moeten kúnnen doen, zonder dat je partner je daar fundamenteel op afrekent. Dat is toch nog een groot verschil. Want natuurlijk zit er ook iets heel moois in het willen behagen, en mag je af en toe echt wel moeite voor elkaar doen. Je tanden en haren blijven verzorgen en je af en toe eens opkleden, daar heeft een relatie absoluut baat bij. Daarmee zeg je toch iets over de mate waarin je de ander nog wil verleiden. En dat doe je trouwens niet alleen voor de andere persoon, maar ook gewoon voor jezelf.”

Wat zijn vandaag de voornaamste bedreigingen voor de emotionele connectie die we met onze partner hebben? “Er is vandaag ontzettend veel afleiding. Dat werd tijdens corona heel duidelijk: plots vielen alle vluchtroutes weg. Je kon niet naar het theater en je kon je dag niet vullen met allerlei to do’s en sportactiviteiten. Plots werd weer duidelijk wat er écht toe deed, of zag je dat er eigenlijk iets fundamenteels in je leven ontbrak. Ook sociale media zijn een heel grote bron van verstrooiing, omdat de prikkels die we via schermen binnenkrijgen veel verslavender zijn dan een gesprek met onze partner. Tussen al die afleiding toch tijd maken voor elkaar, is heel belangrijk. Leg in het bijzijn van je partner de smartphone dus wat vaker weg. Als ik op restaurant ga, vind ik het soms ontstellend hoeveel mensen er naar hun telefoon zitten te kijken, terwijl dat net zo’n waardevolle gelegenheid zou kunnen zijn om met elkaar te verbinden. Maak daar dus duidelijke regels over en wees consequent in het naleven ervan. Want wanneer je op je smartphone bezig bent, ben je alleszins niet aanwezig in het gesprek met de ander.”

Waar loopt het op vlak van communicatie het vaakst mis in een relatie? “Mensen schuiven de problemen in hun relatie vaak door naar de andere persoon en vervallen dan in beschuldigingen. Dan hoor je dingen als: ‘Jij doet dit of dat altijd verkeerd.’ Maar daarmee duw je de ander alleen maar weg. Wat in een relatie wél werkt, is benoemen wat het gedrag van de ander met jou doet. De kans dat je dan een constructief gesprek over je emotionele noden kan voeren, is veel groter.

“Nog een grote communicatiefout is dat we het gedrag van onze partner vaak invullen met veronderstellingen zonder die ook daadwerkelijk te bevragen. Dat is een enorme paradox, want we kennen de mensen met wie we samenleven vaak bijzonder slecht, net omdat we denken dat we hen kennen. De boodschap is altijd: het is niet omdat je al twintig jaar met iemand een relatie hebt, dat je weet hoe die andere persoon denkt. Je zal het altijd opnieuw moeten vragen: ‘Hoe was je dag?’, ‘Scheelt er iets?’ of ‘Ik heb het gevoel dat je boos bent, is dat zo?’ Bevraag het, in plaats van uit te gaan van veronderstellingen.”

Ik voel me soms weinig origineel wanneer ik mijn lief wéér eens vraag hoe zijn werkdag was. Zijn er betere vragen die je je partner kan stellen? “Op zich maakt het niet echt uit welke vraag je stelt, zolang je de ander maar het gevoel geeft dat je bereid bent om ook echt naar het antwoord te luisteren. En dat je geen genoegen neemt met een makkelijk antwoord, zoals ‘druk-druk’. Vraag dan toch even door. Soms geven mensen korte antwoorden omdat ze het vermoeiend vinden om hun verhaal te vertellen, maar vaak voelen ze achteraf toch een soort opluchting of ontlading. Als jij degene bent die die stressontlading gefaciliteerd heeft, zal dat de band met je partner alleen maar versterken.”

Is fysiek contact daarin ook belangrijk? “Absoluut. Eigenlijk bereiken we de ander het snelst via lichamelijk contact, maar we lijken soms wat verleerd hoeveel troost en nabijheid we halen uit een aanraking. Als je partner overstuur of kwaad is, kan het enorm helpen om de ander even aan te raken of vast te houden. Tijdens een ruzie kan dat de spanning er meteen uit halen en de gemoederen wat bedaren.

“Je ziet vaak dat mensen die fysieke nabijheid heel erg opzoeken aan het begin van hun relatie, maar dat het toch wat naar de achtergrond verdwijnt. Terwijl een kus wanneer je thuis vertrekt of aankomt, of ’s ochtends nog wat samen in bed blijven liggen net heel waardevolle, alledaagse momenten zijn waarop je de verbinding met elkaar kan versterken. Blijf dat dus vooral doen, of begin er weer mee als het fysieke contact in je relatie op een wat lager pitje staat.”

Wat als je in je relatie de verbinding al even kwijt bent? Hoe vind je die dan terug? “Als de verbinding er ooit wel was, kan ze ook gewoon terugkeren. Het klinkt als een platitude, maar het gaat altijd weer over het uittrekken van tijd voor elkaar. Samen elke avond een blokje om wandelen of samen koken, dat kunnen al mooie momenten zijn waarop je wel wat tijd voor afstemming met elkaar kan creëren. Maar ook huishoudelijke taken kan je samen doen. Doe eens samen de afwas. Dat was vroeger bij ons thuis ook de plek waar de meeste gesprekken gevoerd werden. In functie van de efficiëntie gaan mensen dat soort huishoudelijke taken vaak apart doen: de ene doet de strijk, de andere de afwas. Maar dan zit je weer allebei op je eigen eilandje. Het is vaak beter om te zeggen: ‘Ik help even bij de strijk en leg de kleren in de kast, als jij me nadien wat helpt bij de afwas.’ Dat is leuker, maar je zorgt er ook voor dat je wat ruimte afbakent om met elkaar te praten.”

Als je allebei een drukke job hebt, is het niet altijd makkelijk om gedurende de dag contact met elkaar te houden. Wat kan helpen? “Met iemand die je door en door kent, kan je ook via WhatsApp heel wat delen. Die digitale mogelijkheden zijn dus niet allemaal negatief, ze kunnen tijdens een drukke werkdag ook wel voor verbinding zorgen. Want het is toch altijd leuk om tijdens de dag een lief berichtje van je partner te krijgen. En ik heb het dan niet over een functioneel bericht als: ‘Ga jij straks om brood?’ Maar iets leuks of verbindends sturen, dat werkt echt, hoor.

“Je kan je relatie niet voortdurend als een agendapunt zien, iets wat je er even dertig minuutjes tussen neemt. Trek er dus af en toe samen voor langere tijd tussenuit, ga eens een weekendje weg, zelfs als je eigenlijk nog zou moeten poetsen of als er nog wat werk op je wacht. Dat zijn ongelofelijk waardevolle momenten die je jezelf en je partner gewoon moet gunnen.”

Hoe maak je op een constructieve manier ruzie? “Ruzies zijn een natuurlijk onderdeel van een relatie en hoeven we dus niet krampachtig uit de weg te gaan. Dat wil niet zeggen dat je moet roepen en je servies tegen de muur kapot moet gooien, maar het vermogen om in discussie te gaan en verschillen aan te gaan lijkt me net heel belangrijk in een relatie. Al is het maar om tot de conclusie te komen dat je een andere mening hebt.

“Als bepaalde discussiepunten telkens terugkeren, wil dat vaak zeggen dat er iets anders onder die oppervlakkige frustraties zit, zoals een onvervuld verlangen naar nabijheid, aandacht of ruimte voor jezelf. Als je lief veel op de smartphone zit, is het natuurlijk gemakkelijker om te zeuren over die smartphone dan om te erkennen dat je je niet belangrijk genoeg voelt. Dat is kwetsbaarder. Terwijl we dat eigenlijk net wél zouden moeten doen. De ander ervaart dat meer als een uitnodiging om iets aan het gedrag te veranderen. Als je partner negatief reageert wanneer je zulke emotionele noden uitspreekt, mag je je toch vragen stellen over de relatie.”

Wat zijn rode vlaggen tijdens het ruziemaken? “Misprijzen vind ik echt het allerergste: als je voelt dat het respect compleet weg is en het alleen nog gaat over de ander kleineren en naar beneden halen. Wat ook niet helpt, is tijdens het ruziemaken dreigen dat je de relatie zal beëindigen. Zo zet je telkens het hele verhaal onder druk en berokken je veel schade aan het vertrouwen van de ander. Maak ook duidelijk dat wat er in de emotionaliteit van een ruzie gezegd wordt, achteraf niet automatisch voor waar aangenomen wordt. Dat je dus een onderscheid maakt tussen wat in volle emotie gezegd wordt en wat je partner echt méént.

“Het belangrijkste is natuurlijk de vraag hoe je de verbinding na een ruzie weer herstelt. Doen alsof er niks gebeurd is wanneer je allebei gekalmeerd bent, lijkt me een heel slechte strategie. Durf het gesprek aan te gaan en uit te zoeken waar het misging. En heb je spijt van iets wat je tijdens de ruzie hebt gezegd, durf dan ook gewoon excuses aan te bieden. Daarmee creëer je heel veel goodwill.”

Merkt u dat er op relatietherapie nog een groter taboe rust dan op individuele therapie? “Nee, integendeel: de vraag naar relatietherapie is vandaag nauwelijks bij te houden. Al merk ik dat heel wat mensen pas naar relatietherapie grijpen als hun problemen al heel acuut en vergevorderd zijn. En dat het in de helft van de gevallen toch de aanleiding is om effectief uit elkaar te gaan. Eigenlijk ga je dus best wat vroeger naar de relatietherapeut, wanneer de problemen nog beheersbaar zijn. Dan kan het goed zijn dat je met één sessie geholpen bent.

“We zouden er allemaal bij gebaat zijn om niet enkel open te zijn op de bank van de therapeut, maar om ook wat authentieker te zijn in onze communicatie met de mensen die dicht bij ons staan. Ook over onze relationele problemen. Vaak kan het gewoon al heel bevrijdend zijn om die moeilijkheden eens met een ander koppel te delen: de kans dat je je gesteund zal voelen is groot, en je hoort dat het bij een ander ook niet altijd vlot loopt. Maar relaties waarvan de houdbaarheidsdatum verstreken is, moet je ook niet redden. Ik denk dat we vandaag soms te krampachtig bezig zijn met een relatie die eigenlijk fundamenteel scheef zit.”

Hoe weet je wanneer een relatie zijn beste tijd gehad heeft? “Dat moet iedereen voor zichzelf uitmaken. Altijd opnieuw zie je dat de angst voor wat we verliezen groter is dan het verlangen om in een ander soort relatie te zitten. Soms blijven we daardoor langer hangen in een relatie die niet goed voor ons is. Maar een relatie stopzetten is geen rationele keuze: het dringt zich op op het moment dat het écht niet meer gaat. Vaak wordt het voorgesteld als een keuze waarbij je de pro’s en de contra’s afweegt, maar dat is onzin: het is altijd een emotionele keuze omdat je het écht niet meer trekt.

“Mij zal je dus nooit horen zeggen dat mensen een relatie te snel beëindigen, of dat jonge mensen er te snel de brui aan geven. Wanneer een koppel uit elkaar gaat, gebeurt dat altijd omdat er geen verbinding is. Misschien dat we vanuit een grote angst om alleen te zijn te snel een partner kiezen, en te onbezonnen in een relatie stappen. Maar als iemand een relatie beëindigt, heeft die persoon daar altijd een goede reden voor. In die zin is het stopzetten misschien wel de grootste vraag om verbinding, omdat ze die in hun relatie zó gemist hebben. Dat kan je dus alleen maar valideren.”